امروزه به دلیل رشد فعالیتهای صنعتی، جنگل زدایی و توسعه ساخت و ساز کشور ما با معضلات زیست محیطی جبران ناپذیری دست و پنجه نرم می کند. به گونه ای که در سالهای اخیر ما شاهد نابودی بسیاری از منابع طبیعی و از دست رفتن ریه های طبیعی زمین (جنگلها) بودیم که این امر در آینده نزدیک بقای گونه های حیاتی ایران را به خطر می اندازد. با اینحال در هزاران سال پیش که سایر تمدنها دست به شکار و غارت بی رحمانه منابع طبیعی می زدند، ایرانیان باستان به فکر حفظ محیط زیست و ایجاد توسعه پایدار بودند. زیرا بنابر آموزه های دین زرتشت آسیب زدن به اجزای طبیعت (آب، خاک، هوا و آتش) گناهی نابخشودنی تلقی می شد که نفرین ابدی اهورا مزدا (خدای زرتشتیان ) را به همراه داشت.
از همین رو ایرانیان باستان به ویژه هخامنشیان با کاشت درختان در سالروز تولد هر شخص و ایجاد باغها و سروستانها سعی در احیا و حفظ محیط زیست داشتند. خوشبختانه به رغم دست اندازی و تجاوز دشمنان در طول تاریخ به مرزهای کشورمان هنوز هم چندین باغ ایرانی از دوره های مختلف تاریخی برجای مانده است که توسط یونسکو به ثبت جهانی رسیده اند.
باغ شاهزاده ماهان، زیباترین باغ ایرانی در جهان
در صدر فهرست باغهای ایرانی یونسکو نام باغ شاهزاده ماهان کرمان به عنوان زیباترین باغ ایرانی می درخشد که حیرت جهانیان را بر انگیخته است. زیرا این مکان سرسبز از دل کویر خشک و بایر سر برآورده و بر خلاف سایر مناطق کرمان آب و هوای مطبوع و دلپذیری دارد. همچنین سبک معماری ایرانی این باغ در جهان کم نظیر می باشد و جز به جز آن با وسواس و دقت خاصی طراحی شده است. این جاذبه گردشگری مانند سایر باغهای ایرانی دارای ۳ جز اصلی جوی آب، عمارت تابستانی و سیستم تهویه مطبوع هوا می باشد و درختان و گلها در آن با ساختار هندسی ویژه ای کاشته شده اند.
بنابراین همه علاقمندان به تاریخ و تمدن ایران هر ساله با خرید بلیط هواپیما تهران کرمان از تیک بان مشتاقانه به سوی بازدید از این بهشت زمینی می شتابند.
باغ شاهزاده ماهان کجاست؟
این باغ در شهر ماهان قرار دارد که یکی از خوش آب و هوا ترین مناطق جنوب شرقی ایران به حساب می آید. این شهر که در دامنه کوه های جوپار و پلوار جا گرفته، در ۳۰ کیلومتری شهر کرمان واقع شده است. با توجه به اینکه ماهان یکی از گردشگری ترین مناطق کرمان به شمار می رود، با پرس و جویی ساده از اهالی مهمان نواز این شهر و جستجو در گوگل مپ یا اپلیکیشن های مسیر یابی مانند نشان و ویز به سادگی این مکان را خواهید یافت.
تاریخچه باغ شاهزاده ماهان
این باغ همانطور که از نامش برمی آید، در دوران قاجار به دستور فردی به لقب شاهزاده ماهان ساخته شد. این شاهزاده که در واقع محمدحسین سردار ایروانی نام داشت، حاکم یزد و کرمان در دوره ناصرالدین شاه قاجار بود ولی وی به این دلیل که بخش قابل توجهی از عمرش را در هرات و قزوین و تهران گذارانده بود، عادت به گرمای مناطق کویری و فلات ایران نداشت. از همین رو او در سال ۱۲۷۶ هجری شمسی تصمیم گرفت بهشت برین خود را در این منطقه خشک و بایر بسازد.
به این ترتیب پروژه ساخت این بنا در زمینی ۵ هکتاری کلید خورد و با حساسیت ها و اوامر شبانه روزی شاهزاده ماهان ادامه یافت.
رویای نیمه تمام و بر تخت نشستن نور چشمی ناصرالدین شاه
ولی از راه رسیدن اجل رویای شاهزاده را نیمه تمام گذاشت و ماموریت به اتمام رساندن ساخت این باغ به عبدالحمید میرزا ناصرالدوله، نوه محبوب ناصرالدین شاه و حکمران جدید کرمان محول شد. به همین دلیل در حال حاضر دو سبک متفاوت معماری در این عمارت به چشم می خورد که ناشی از تفاوت سبک و اختلاف سلیقه این دو حاکم قاجاری می باشد. همچنین در سر در باغ شاهزاده ماهان کرمان جای خالی سه کاشی توجه بازدید کنندگان را جلب می کند که البته این اهمال کاری هم داستان خودش را دارد.
دو معمار در یک اقلیم نگنجند !
بنابر روایات محلی معمار این باغ پس از شنیدن خبر مرگ شاهزاده ماهان به دلیل به ستوه آمدن از دستورات وقت و بی وقت او پا به فرار گذاشت و کار خود را نیمه کاره رها کرد. پس از رفتن اوستای معمار هم دیگر هیچ معماری به اندازه او در کاشی کاری مهارت نداشت و دست به شاهکار هنری او نزد ولی با وجود این اختلافات ظاهری سبک معماری این بنا شما را شگفت زده خواهید کرد و کاشی های آبی و فیروزه ای، گل کاری ها و سایه درختان سر به فلک کشیده شما را به آرامش فرا می خواند.
معماری باغ شاهزاده ماهان کرمان
بررسی دقیق سبک معماری این باغ نیاز به ساعتها بحث و گفتگوی تخصصی با حضور برترین معماران ایران و جهان را دارد. با این حال آشنایی با شاخص ترین ویژگی های سبک معماری باغ شاهزاده ماهان دید جامع تری به شما در هنگام بازدید از باغ شاهزاده ماهان می دهد. این باغ تمام عیار ایرانی یکی از حرفه ای ترین بناهای شیب دار در سطح جهان به حساب می آید که حدود ۵ هکتار مساحت ،۴۰۷ متر طول و ۱۲۲۲ متر عرض دارد. شما به محض ورود به باغ شاهزاده ماهان با سر در کاشی کاری شده، ۱۲ پلکان، شبکه آبرسانی و حوض، آبشارها، فواره ها و ۲ حوضچه کوچک مواجه خواهید شد که توسط سایه درختان محصور شده اند.
ایرانیان اولین سازنده برج مرقبت در جهان
در ادامه دیواره های بلند و ساختمانهای شرقی و غربی باغ توجه شما را جلب خواهد کرد که به کاشی های فیروزه ای و گچ کاری قاجاری مزین گشته اند. در انتهای باغ و پشت عمارتها هم خانه زعیم باشی (منزل سرایدار) قرار دارد که با ایستادن بر بام آن در عین زیر نظر داشتن همه قسمتهای باغ از دید بازدید کنندگان مخفی خواهید ماند. طراحی این برج مراقبت و سیستم آبرسانی پیچیده کویری در این جاذبه تاریخی بیانگر هوش و ذکاوت سرشار ایرانیان می باشد که در سراسر جهان زبانزد است.
درختکاری باغ شاهزاده ماهان کرمان
درختان این باغ در سه ردیف کاشته شده اند که ردیف اول شامل درختان همیشه سبز کاج، سرو، پیچ امین الدوله، گل کوکب می شود. در ردیف دوم درختان چنار سر بلند دیده می شوند که در روزهای گرم و شبهای سرد کویر همانند مردم این خطه ایستادگی و مقاومت می کنند. اما ردیف سوم درختان پر بار میوه نظیر آلو، آلوچه، گردو و هلو را در برمی گیرد که در فصل تابستان میوه می دهند. البته گردشگران به هیچ عنوان اجازه چیدن میوه های تابستانی این باغ را ندارند و در صورت هر گونه تخلف یا قانون شکنی در این زمینه با برخورد قانونی ماموران حراست روبرو خواهید شد.
آشنایی با بخشهای مختلف باغ شاهزاده ماهان
با گشت و گذار در قسمتهای مختلف این باغ می توان به سبک زندگی اشراف قاجاری پی برد. بالاخانه که در قسمت شمالی این مجموعه قرار دارد، در گذشته تنها مختص به مهمانها و اشراف زادگان دولت وقت بود. اما امروزه شما با خرید یک بلیط ارزان قیمت می توانید به راحتی از این بنا دیدن کنید. علاوه بر آن با توجه به اینکه اداره میراث فرنگی استان کرمان در سالهای اخیر بالاخانه را به رستوران سنتی تبدیل کرده، شما با رفتن به این رستوران بدون خون و خونریزی در جایگاه بزرگ زادگان قاجاری خواهید نشست.
باغ خلوت، پستوی امن زنان قاجاری
باغ خلوت که در پشت قسمت بالاخانه باغ واقع شده، خصوصی ترین مکان این بنا به شمار می رود. بنابر منابع تاریخی در این قسمت خانواده حکمران اقامت داشتند و مهمانی ها و مجالس خصوصی زنان درباری در آن برگزار می شد. اگرچه معماری باغ خلوت از حیث زیبایی به پای حیاط اول و سر در نمی رسد ولی باغچه های آن مزین به گلهای اطلسی و رز و جوی هایش سرشار از آب زلال و روان هستند.
حمام یا تونل وحشت؟
در دوران قاجار که اکثر مردم ایران با فقر و گرسنگی دست و پنجه نرم می کردند، داشتن حمام در خانه نشانه ای از روتمند بودن به شمار می رفت. حمام باغ شاهزاده ماهان کرمان هم در حیاط پشتی بنا شده بود. به شما قول می دهیم که با دیدن این حمام لوکس فرار را بر قرار ترجیح دهید. زیرا دالان های تنگ، تاریک و تو در توی خزینه همراه با صدای چکه آب شما را به یاد شکنجه گاه های مخوف و لوکیشن فیلمهای ترسناک می اندازد.
اصلا شاید به خاطر همین ظاهر ترسناک مردم در گذشته معتقد بودند که نباید شبها به حمام رفت.
سرایدار یا جان نثار؟
خانه سرایدار هم در حیاط پشتی و در بالای حمام قرار دارد. او در آن دوران وظایف بسیاری را به عهده داشت و از میان معتمد ترین افراد صاحب خانه انتخاب می شد. به همین دلیل زعیم باشی قاجار می بایست پیش از استخدام جان خود را در کف دستش می گرفت و به صاحبخانه تقدیم می کرد. منزل زعیم باشی بر خلاف بالاخانه تزیینات ساده ای دارد و در آن از آیینه کاری ها،گچ کاری ها و کاشی کاری های هنرمندانه خبری نیست.
در واقع شما با نگاهی کوتاه به سبک متفاوت معماری بالاخانه و خانه زعیم باشی به تبعیض، فاصله طبقاتی و ظلم حاکمان ستمگر قاجار پی خواهید برد و قدر زندگی دنیای مدرن را بیشتر خواهید دانست.
بهترین زمان برای بازدید از باغ شاهزاده ماهان کرمان
این باغ در چهار فصل سال زیبا و تماشاییست. در بهار و تابستان عطر گل در محوطه این باغ سر مستتان می کند. در فصل پاییز با فرا رسیدن جشنواره رنگها در طبیعت، عکاسها برای ثبت ماندگارترین آثارشان به سوی این جاذبه گردشگری می شتابند. اما در فصل زمستان تنها درختان همیشه سرسبز شما را در آغوش می گیرند و سایر درختان به خواب زمستانی فرو رفته اند. ما هم به شما توصیه می کنیم در این فصل مزاحم استراحت درختها نشوید و در فصل بهار مهمان باغ شاهزاده ماهان شوید.
امکانات رفاهی باغ شاهزاده ماهان کرمان
در این جاذبه گردشگری امکانات کافی جهت تامین رفاه بازدید کنندگان وجود دارد که این امکانات شامل رستوران سنتی، مهمان سرا (اقامتگاه بوم گردی شاهزاده ماهان با امکان رزرو)، سرویس بهداشتی، پارکینگ، آلاچیق و غرفه صنایع دستی می شود. از همین رو شما می توانید با خرید سوغات کرمان همچون زیره، قطاب، سوهان، قالی، قالیچه، ترمه و گلیم از بازارچه های محلی باغ شاهزاده ماهان برای عزیزانتان با یک تیر دو نشان بزنید.
نحوه دسترسی به باغ شاهزاده ماهان کرمان
شما به منظور رسیدن به این مکان در ابتدا باید وارد جاده کرمان به بم شوید. سپس ۳۵ کیلومتر از اتوبان باغ علوی را طی کنید تا به ۶ کیلومتری شهر گردشگری ماهان برسید. اکنون بعد از طی نمودن این مسیر تابلوی باغ شاهزاده ماهان توجهتان را جلب خواهد کرد. در این مرحله تنها کافیست جهت این تابلو را دنبال کنید تا به این بهشت زمینی در دل کویر برسید. در ضمن در ایام پیک سفر مانند عید نوروز و تعطیلات رسمی متصدیان باجه های اطلاعات گردشگری پاسخگوی سوالات شما خواهند بود و سایر جاهای دیدنی کرمان را هم به شما معرفی خواهند کرد.
اطلاعات باغ شاهزاده ماهان کرمان
- آدرس: ایران، استان کرمان، ۳۵ کیلومتری به سمت جنوب غربی شهر کرمان، ۶ کیلومتری شهر ماهان، دامنه کوه‌های تیگران، باغ شاهزاده ماهان
- روزهای بازدید: هر روز هفته به جز ایام سوگواری ائمه اطهار و سالروز رحلت امام خمینی (ره)
- ساعات بازدید: از ۹ صبح تا ۱۰ شب
- هزینه بازدید از جاذبه گردشگری: ارزان
- شماره تلفن:۰۳۴۳۳۷۷۲۱۰۳
- جاهای دیدنی اطراف باغ شاهزاده ماهان کرمان: موزه زرتشتیان – موزه گنجعلی خان – گنبد جلیله – بازار سنتی کرمان – باغ موزه هرندی
- اقامتگاه های نزدیک به این جاذبه: بوتیک هتل متولی باشی – هتل جهانگردی ماهان – اقامتگاه بومگردی روشن – اقامتگاه بومگردی گلدین
