غذاهای ایرانی در سراسر جهان به خوشمزگی شهرت دارند. به گونه ای که وصف عطر و طعم قرمه سبزی، کباب کوبیده و آبگوشت زبانزد گردشگران خارجی است. با این حال متاسفانه بسیاری از دسرهای ایرانی علیرغم توسعه ظرفیت های گردشگری خوراک، هنوز گمنام باقی مانده اند. این دسرها که به بهانه مناسبت های گوناگون در منازل پخته می شوند، از تنوع بالایی برخوردارند.
از سوی دیگر هر یک از دسرهای ایرانی از لحاظ جغرافیایی به منطقه خاصی از کشورمان تعلق دارند و با ذائقه اهالی آن منطقه سازگاری دارند. به همین دلیل شما به هر کجای ایران که سفر کنید، با دسرهای ناب و اصیل ایرانی از شما پذیرایی خواهد شد. اما پیش از شروع سفر و خرید بلیط هواپیما داخلی ما در مجله تیک بان شما را با خوشمزه ترین دسرهای ایرانی آشنا خواهیم کرد.
شله زرد، مجلسی ترین دسر ایرانی
شله زرد سالهاست که در مجالس شادی و روضه بر سر سفره ی ما ایرانیان حضور دارد. همه ی ما صحنه ای که همسایه و آشنا با کاسه شله زرد نذری در دست درب خانه ی ما را می زند، به یاد داریم. ولی آیا تا کنون به تاریخچه این دسر محبوب و اصیل ایرانی فکر کرده اید؟
در قرن چهاردهم هجری که مصادف با حمله خونین آقا محمد خان قاجار به مردم کرمان و کور کردن آنها بود، برادر ناتنی وی، ابراهیم خان قاجار ظهیر الدوله وی در این شهر به تخت نشست. وی که بر خلاف آقا محمد خان، حاکم بخشنده و عادلی بود هر روز بین مردمِ بیمار و فقیر کرمان، غذای رایگان توزیع می کرد.
تاریخچه شله زرد، از سهل انگاری تا شهرت
تا اینکه یک روز آشپز دربار برنج های آبکشی را بیش از حد جوشاند و برای جلوگیری از دور ریختن برنجها و توبیخ شدن توسط ابراهیم خان برنجهای له شده را با گلاب، زعفران و شکر در هم آمیخت. سپس ماموران حاکم کرمان این غذای ابتکاری را در میان مردم توزیع کردند که به مذاق اهالی شهر بسیار خوش آمد. آنها این دسر را آش ابراهیم خانی نامیدند که بعدها نام آن به شله زرد تغییر یافت.
با گذشت زمان پختن آش شله زرد به بخش جدایی ناپذیر از فرهنگ کرمانی ها تبدیل شد و در حال حاضر نیز این دسر شیرین و خوش طعم ایرانی پای ثابت مراسم کلید زنی در این دیار به شمار می رود. در ماه مبارک رمضان زنان و دختران جوانی که حاجت آنها در رمضان سال گذشته روا شده، با چادر صورت خود را پوشانده و برای همسایگان خود شله زرد نذری می برند.
البته این روزها دیگر این رسم تنها منحصر به کرمان نیست، بلکه در سراسر ایران باذ فرا رسیدن ماه رمضان، شعبان، محرم و صفر دیگ های شله نذری برپا می شوند و شما در هر نقطه از ایران شانس نوش جان کردن این دسر اصیل ایرانی را خواهید داشت.
مسقطی، از مفیدترین و خوشمزه ترین دسرهای ایرانی
اگرچه اکثر افراد مسقطی را صرفا یک شیرینی خوش طعم و لذیذ می دانند، اما این دسر ایرانی علاوه بر برخورداری از طعم تکرار نشدنی فواید زیادی برای سلامتی دارد. زیرا ارزش غذایی این دسر ایرانی بسیار بالاست و ترکیباتی مثل ویتامین‌های A، فسفر، منیزیم، روی، اسیدفولیک، منگنز و اسید چرب امگا ۳ را در خود جای داده است. تاریخچه مسقطی به دو قرن پیش بازمی گردد که تاجرهای ایرانی جهت مبادله کالا، به پایتخت کشور عمان، شهر مسقط سفر می کردند.
بازرگانها در طی سفرهای متعدد به این منطقه تجاری با نوعی حلوا به نام (حلوای مسقطی) آشنا شدند و روش پخت آن را از آشپزهای عمانی فرا گرفتند. سپس رسپی حلوا مسقطی را با خود به بندر لنگه آوردند و اهالی بندر به تدریج تغییراتی را در شیوه پخت این شیرینی همچون افزودن هل و گلاب ایجاد کردند. در نهایت از یک قرن پیش پخت مسقطی به شیوه کنونی در لار (یکی از شهرستانهای شیراز) آغاز شد و تا کنون نیز ادامه دارد. شما هم در سفر به شیراز حتما باید سری به بازار سنتی وکیل بزنید و مسقطی اصل را از حجره داران خوشروی شیرازی خریداری کنید.
کاچی، یادگاری از سفره نذری حضرت زهرا (س)
شاید شما هم این ضرب المثل (کاچی به از هیچی) را شنیده باشید اما کافیست به ترکیبات تشکیل دهنده این دسر خوشمزه نگاهی بیاندازید تا به اشتباه بودن این ضرب المثل پی ببرید. البته از منابع تاریخی اینگونه برمی آید که کاچی در زمانهای قدیم غذای فقرا بوده است. اما در حال حاضر با توجه به تورم در جامعه و بالا بودن قیمت زعفران و هل و گلاب کاچی یکی از گران ترین و خوشمزه ترین دسرهای ایرانی به حساب می آید.
در حال حاضر کاچی در ایران یک دسر آیینی به شمار می رود که با مذهب تشیع و فرهنگ ایرانی گره خورده است. در واقع خانمهای متدین ایرانی هنگامی که سفره نذری بر پا می کردند، برای تبرک و به شکرانه حاجت روایی با این دسر از مهمانان خود پذیرایی می کردند.
کاچی، غذای ممنوعه برای مردان
حمدالله مستوفی در کتاب (شرح زندگانی من) رکه به شرح آداب و رسوم و سبک زندگی مردم در دوره قاجار نوشته، پختن کاچی را آیینی زنانه می داند. به گونه ای که بر اساس روایت وی، ورود مردان در حین پختن کاچی نذری به مطبخ ممنوع بود و آنها اجازه حضور بر سر سفره نذری حضرت زهرا (س) و سایر مراسمات مذهبی نظیر :سفره بی بی حور، بی بی نور و بی بی سه شنبه و خوردن این دسر نذری را نداشتند. در واقع تنها وقتی که مردان مجوز خوردن کاچی را از سوی خانمهای اهل خانه دریافت می کردند، در شب دامادیشان بود.
اما امروزه بانوان ایرانی با وضع قوانین عادلانه تر در قلمرو آشپزخانه، به پسران، برادران، پدران و همسران خود حق میل نمودن کاچی را اعطا کرده اند. پس با این احتساب شما خیلی خوش شانسید که در عصر کنونی به عنوان یک آقا شانس امتحان کردن یکی از خوشمزه ترین دسرهای ایرانی را دارید.
البته دسرهای ایرانی خوش طعم تنها محدود به موارد معرفی شده نمی شوند، بلکه تنها با ایرانگردی می توان همه آنها را شناخت. پس تا وقتی جوان و سالم هستید، از این فرصت شکم گردی به بهترین نحو بهره ببرید.
