این روزها به دلیل آلودگی هوا و معضلات زندگی شهری، بسیاری از شهروندان کلانشهرها آرزوی زیستن در روستا را در سر می پروارنند. خطه گیلان یکی از سرسبزترین و خوش آب و هوا ترین مناطق کشور می باشد که روستاهای بسیاری را در خود جای داده است.
با این حال هر شهروندی پیش از کوچ کردن به روستا، باید سبک زندگی روستایی را از نزدیک تجربه کند. موزه میراث روستایی گیلان یکی از منحصر به فرد ترین و متفاوت ترین موزه های کشور ماست که در قلب جنگل های این دیار قرار دارد. بنابراین شما را در مجله تیک بان با این مقصد توریستی آشنا خواهیم کرد تا با دیدی آگاهانه تر درباره مهاجرت به روستا تصمیم بگیرید.
موزه میراث روستایی دقیقا کجاست؟
این مکان در آزاد راه رشت قزوین ودر جنگل های سراوان قرار دارد. این جنگل که وسعت آنها به بیش از ۵ هزار هکتار می رسد، حدودا مساحتی برابر با کشور اروپایی و کوچک کراواسی دارند.
این منطقه در حال حاضر به دلیل جای دادن پارک جنگلی، مرداب سراوان و رستورانهای محلی به یکی از توریستی ترین مناطق گیلان تبدیل شده است. به همین دلیل شما باید یک روز کامل را به بازدید از این منطقه اختصاص بدهید تا از فرصت تماشای همه جاذبه های آن لذت ببرید.
داستان افتتاح سرسبزترین موزه ایران
در سال ۱۳۶۹ و پس از وقوع پس لرزه در استان گیلان، دکتر محمود طالقانی استاد دانشگاه تهران و مدیر مدرسه عالی زبان و تمدن های شرقی تصمیم به افتتاح موزه میراث روستایی گرفت.
وی انگیزه خود را از انجام این کار حفظ سبک زندگی روستایی و معرفی آن به آیندگان بیان کرد اما پروژه احداث این مکان در سال ۱۳۸۱ به همت سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان گیلان و زیر نظر سازمان یونسکو آغاز شد که با چالش های بسیاری همراه بود.
چه کسی اولین موزه سر باز ایران را ساخت؟
خانم مهندس میر یوسفی، مهندس این پروژه بود که در اردیبهشت سال ۱۳۸۵ از فاز اول آن بهره برداری کرد. این مکان که لقب تنها اکوموزه (موزه سر باز ایران) را به خود اختضاص داده، حدود ۲۶۳ هکتار مساحت دارد. در سبک معماری این مکان دیدنی، تلفیقی از سبکهای ساخت و ساز در مناطق مختلف شمالی مانند جلگه ای، کوهپایه ای و ساحلی به چشم می خورد.
در واقع در هنگام احداث این موزه، خانه های چوبی و بناهای بسیاری از مناطق مختلف خطه شمال کشور با استفاده از پیشرفته ترین تجهیزات به این محل منتقل شد تا فرهنگ بومی و دانش مهندسی مردمان دیار طبرستان برای نسل های آینده حفظ شود.
بخش های مختلف موزه میراث روستایی گیلان
این محل از قسمتهای مختلف و متنوعی تشکیل شده که هر یک از آنها بیانگر نحوه معماری و خانه سازی منطقه جغرافیایی خاصی در شمال کشور هستند. این بخشها عبارتند از:
جلگه شرق
این قسمت بیانگر نحوه زندگی و ساختمان سازی ساکنین مناطق شرقی سپید رود می باشد. سپید رود بزرگترین رودخانه شمال ایران به حساب می آید که از بهم پیوستن دو رودخانه شاهرود و قزل اوزون در شهر منجیل شکل گرفته است. در دوران هخامنشیان از آب این رود برای آبیاری زمین های کشاورزی استفاده می شد، اما در دوران پس از اسلام با افتتاح سد در اطراف آن شهرها و روستاهای زیادی شکل گرفتند.
سپید رود، سرزمین کرم های ابریشم
خانه های سنتی که در بخش جلگه شرق به چشم می خورند، متعلق به اشخاص مشهور و سر شناس و اربابهای منطقه سپید رو هستند. باغ سبزیجات و صیفی جات، انبار برنج، طویله و تلمبار (محل پرورش کرم ابریشم) و کوره زغال گیری جز جدا نشدنی این منازل می باشند. اسکلت اکثر این ساختمانها با چوب ساخته شده اند و بامهای آنها حالت شیروانی (جهت جلوگیری از نفوذ آب در خانه) دارند.
اگرچه در حال حاضر بسیاری از اهالی شرق سپید رود به کلانشهرها مهاجرت کرده اند ولی در گذشته های نه چندان دور این منطقه به عنوان مرکز اصلی تولید ابریشم در کشور شناخته می شد.
جلگه غرب، دیار خانه های برنجی
جلگه غرب به بخش غربی استان گیلان اطلاق می شود که شهرستان های آستارا تا شفت را در برمی گیرد. خانه های اهالی این منطقه عموما دارای دیواره های چینی، بامهای شیب دار (از جنس ساقه برنج) و بر خلاف جلگه شرق یک طبقه هستند. این ساختمانها فضاهای جانبی کوچکتری همچون انبار برنج (کوتی)، لانه مرغ، باغ صیفی جات و مهمان خانه دارند که نمایانگر فرهنگ و مهمان نوازی اهالی این منطقه است.
جلگه مرکز
این بخش از موزه میراث روستایی گیلان نمایانگر نحوه زیستن اهالی مناطق مرکزی استان گیلان می باشد. از آنجایی که اکثر مردم این منطقه از طریق شالیکاری امرار معاش می کنند، شما در این قسمت با انواع ابزار کاشت، پرورش و نگهداری برنج آشنا خواهید شد.
همچنین در این قسمت با نان برنجی محلی خوش طعم(به عنوان اشانتیون) و چای اصیل گیلانی از شما پذیرایی خواهد شد که در صورت پسندیدن طعم آن امکان خرید تعداد بیشتری از این محصول را از نانوا خواهید داشت.
از آنجایی که اکثر کارکنان این موزه را خانمهای بومی تشکیل می دهند، شما با خرید سوغاتی از آنها به توسعه اقتصاد روستایی کمک شایانی خواهید کرد.
کوهستان شرق
در این بخش شما شانس ملاقات با انواع حیوانات مزرعه ی گیلانی ها نظیر غاز، اردک، مرغابی، بوقلمون و بز را خواهید داشت. در واقع رهگذران در حین اینکه ساکنان مزرعه آنها را همراهی می کنند، به بازدید از خانه های چوبی اهالی کوهستانهای شرقی خطه سرسبز گیلان می پردازند.
با توجه به اینکه چراگاه های بسیاری در این منطقه وجود دارند، بخش عمده ای از جمعیت این منطقه حتی در حال حاضر هم مشغول به دامداری هستند.
کوهستان غرب
در قسمت کوهستان غرب تنها یک خانه قرار دارد که متعلق به مرحوم حجت پور ،یکی از ارباب های نامدار شهرستان رودسر می باشد. با این حال این خانه سنتی در عین برخورداری از قدمت ۱۵۰ ساله، هنوز هم سرپا و استوار است و بالکن های آن با گلدانهای شمعدانی رنگارنگ تزیین شده اند. می توان به جرات گفت که خانه مرحوم حسن پور زیباترین لوکیشن عکاسی موزه میراث روستایی گیلان است که نباید آن را از دست بدهید.
ساحل شرقی
این قسمت همانطور که از نامش پیداست، روایتگر لایف استایل همسایگان دریای خزر می باشد. به همین جهت تجهیزات ماهیگیری و قایقرانی در آن به وفور یافت می شود. خانه موسوی بزرگ ترین و مشهور ترین ساختمان ساحل شرقیست که متعلق به کشاورزی به این نام بوده است. در واقع فرزندان وی پس از مرگ پدر زحمت کش و کوشای خود، خانه اش را به موزه میراث روستایی گیلان تقدیم کردند تا نام و یاد او ماندگار باقی بماند.
ساحل غربی
آخرین بخش از این موزه، ساحل غربی نام دارد که خانه آصفی در آن واقع شده است. این خانه که در سال ۱۳۴۵ ساخته شد، متعلق به حمید آصفی می باشد. منزل آصفی دارای ۵ اتاق (شامل ۲ اتاق برای مهمانها و ۳ اتاق برای ساکنان) است و در انبار آن هنوز هم خمره و گمج (ظرف مخصوص برنج) نگه داری می شود.
تفریحات در موزه میراث روستایی گیلان
جذابیت های این مقصد گردشگری تنها مختص به خانه های روستایی نیست. بلکه شما با خرید بلیط موزه میراث روستایی با پوست و استخوان فرهنگ اهالی روستا را از نزدیک لمس خواهید کرد. در حقیقت هر روزه برنامه های فرهنگی متنوعی در این مکان برگزار می شود که از تماشای آنها لذت خواهید برد. این نمایشها عبارتند از:
لافند بازی
مشهورترین بندبازارن معروف ترین سیرک های جهان در مقابل لافندبازان خطه مازندران و گیلان حرفی برای گفتن ندارند. چون انجام این کار نیز به مهارت و تمرکز بیشتری دارد و بند باز باید در حین حمل گمج (ظرف مسی بر روی سرش)، از روی طناب یا رسن و به همراه انجام رقص محلی عبور کند.
کشتی گیله مردی
خطه مازندران و گیلان به عنوان مهد کشتی ایرانی شناخته می شود. چون این دیار کشتی گیران و قهرمان های بسیاری را در قلب خود برای سربلندی کشورمان راهی مجامع بین المللی کرده است. به همین جهت زنده نگه داشتن کشتی سنتی گیله مردی امری ضروری به نظر می رسد. اداره میراث فرهنگی و گردشگری نیز به همین منظور دو تن از پهلوانهای پیشکسوت این رشته ورزشی را در موزه میراث روستایی استخدام کرده تا با نبرد در حضور مردم، آنها را با اصیل ترین شاخه کشتی ایرانی آشنا کنند.
عروسه گوله
در صورت سفر نوروزی به رشت شما شانس تماشای این مراسم محلی را از نزدیک خواهید داشت. این نوع نمایش در واقع حکایتگر داستان عشق دو مرد به نامهای پیر کوسه و پیر باباست که بر سر تصاحب زیباترین دختر روستا، ناز خاتون با یکدیگر رقابت می کنند. پس اگر دلتان برای یک نمایش عاشقانه درست و حسابی لک زده، از نیمه دوم اسفند تا ۱۳ فروردین راهی شهر باران (رشت) شوید. البته رزرو بلیط قطار تهران رشت در سایت تیک بان را از حدود یک ماه پیش فراموش نکنید تا با تکمیل ظرفیت قطارهای مسافربری این مسیر مواجه نشوید.
خرید سوغاتی
اگر در طول سفرتان به گیلان فرصت کافی برای رفتن به بازار رشت را نداشتید، در موزه میراث روستایی گیلان امکان خرید انواع صنایع دستی و سوغات گیلان را خواهید داشت. این سوغاتیها شامل دلار و انواع سبزیجات محلی، چای لاهیجان، انواع نان و شیرینی های محلی گیلان (به مطلبی به همین نام لینک داده شود)، سبدهای حصیری و صنایع چوبی می شوند. همه¬ی این سوغاتیها را مردم بومی با ذوق و سلیقه فراوان تهیه می کنند و از بابت کیفیت اجناس شما نباید هیچ گونه نگرانی داشته باشید.
نحوه دسترسی به موزه میراث روستایی گیلان
اگرچه رفتن به این موزه تنها با خودروی شخصی یا تاکسی امکان پذیر می باشد ولی دسترسی به آن به هیچ عنوان سخت نیست. چون این مکان دیدنی در ۲۴ کیلومتری شهر رشت قرار دارد و تنها با ۳۰ دقیقه رانندگی به مقصد خود خواهید رسید. علاوه بر آن، جاده جنگلی سراوان به حدی زیباست که اصلا رنج راه را حس نخواهید کرد.
البته در طول مسیر باید حواستان به تابلوهای کنار جاده باشد و به محض رسیدن به کیلومتر ۱۸ جاده سراوان –شفت وارد مسیر فرعی موزه میراث روستایی شوید. همچنین استفاده از اپلیکیشن های مسیر یاب نظیر نشان و بلد کمک شایانی به شما در یافتن این مکان خواهید کرد.
قیمت بلیط و ساعات کاری موزه میراث روستایی گیلان
با توجه به افزایش روز افزون نرخ تورم در ایران نمی توان نرخ ثابتی را برای بلیط این موزه تعیین کرد. با این حال محدوده نرخی این بلیت برای گردشگران ایرانی نسبتا ارزان می باشد ولی گردشگران خارجی به دلیل به همراه داشتن ارز و دلار باید بهای بالاتری را بابت خرید بلیت آن بپردازند.
این موزه در همه روزهای سال به جز ایام عاشورا و تاسوعا و روز تحویل سال از ساعت ۹ الی ۱۸ پذیرای بازدید کنندگان می باشد. در روزهای چهارشنبه نیز تور لیدر محلی در این موزه حضور دارد و تورهای گروهی جذابی را به صورت دو زبانه برای گردشگران داخلی و خارجی برگزار می شود.
نکات طلایی برای بازدید از روستایی ترین موزه ایران
اگرچه بازدید از این مکان هیچ محدودیت سنی ندارد ولی به دلیل طولانی بودن مسیرهای پیاده روی سالمندان باید با صندلی چرخدار در آن تردد کنند.
پوشیدن کفش راحت و ورزشی هم در این مکان جهت انجام پیاده روی الزامی می باشد. نکته دیگری که توجه به آن اهمیت بسیاری دارد، عدم غذا رسانی به پرندگان بومیست. زیرا این گونه های زیستی ارزشمند از رژیم غذایی خاصی برخوردارند و بی توجهی به این نکته موجب بیماری و یا حتی مرگ آنها خواهد شد.
احترام به فروشندگان محلی و فرهنگ بومی، عدم پوشیدن لباسهای هنجار شکن، نریختن زباله و آسیب نزدن به خانه های سنتی و طبیعت از دیگر نکاتی است که پیش از ورود به موزه روستایی باید آویزه گوشتان کنید.
اطلاعات جاذبه گردشگری
نام: موزه میراث روستایی گیلان
نوع جاذبه: تاریخی –طبیعی
آدرس: استان گیلان، رشت، جاده فومن – منطقه سراوان
شماره تلفن: +۹۸ ۱۳ ۳۳۶۹ ۰۹۷۰
ساعات کاری:۹ الی ۱۸
جاذبه های گردشگری نزدیک: پارک جنگلی سراوان –مرداب سراوان
نزدیک ترین رستورانهای محلی به موزه میراث روستایی گیلان: رستوران تاج محل –کبابسرای نور –کته کبابی داریوش
