در ایران باستان شروع و پایان هر فصلی با جشن و سرور همراه بوده است. در واقع ایرانیان باستان تمام پدیده های طبیعی را تکریم می کردند و با برگزاری جشن های مختلف به شکر نعمتهای خداوند می پرداختند. اگرچه امروزه بسیاری از این جشنها و سنت ها به دست فراموشی سپرده شده اند، اما هنوز هم مردم برخی از تقاط کشورمان فرا رسیدن فصل تابستان را گرامی می دارند. ما نیز به همین بهانه تصمیم گرفتیم تعدادی از جذاب ترین جشن های تابستانی ایرانی را به شما معرفی کنیم. پس در این ایرانگردی داغ تابستانی با ماهمراه باشید.
جشن آب پاشونک، نخستین جشن تابستانی ایرانی
جشن آب پاشونک که لقب نخستین جشن تابستانی ایرانی را به خود اختصاص داده، در روز اول تیر برگزار می شود. این مراسم که در ایران باستان جشن آب نامیده می شده قدمت بسیار طولانی دارد. به همین جهت روایت های متفاوتی درباره تاریخچه شکل گیری این مراسم تابستانی ایرانی نقل شده است. عده ای از مورخان بر این باورند که در زمان پادشاهی یزگرد ایران به مدت ۷ سال درگیر خشکسالی شد. بنابراین وقتی که پس از ۷ سال باران بارید، مردم از شدت شادی به سر و صورت یکدیگر آب پاشیدند. این گونه بود که اولین بار جشن آب پاشونک در ایران باستان شکل گرفت. پس از این اتفاق هرساله با بارش اولین باران تابستانی مردم برای شکرگزاری به درگاه خداوند روز اول تیر تا دهم تیر را جشن می گرفتند. چون آنها اعتقاد داشتند که با پاشیدن آب بر روی یکدیگر، نعمت و برکت به زندگی آنها خواهد آمد.
نکته جالب توجه این است که این مراسم همچنان در همدان، ملایر،کهگلویه و بویر احمد و شهرستان فراهان(از توابع اراک) اجرا می شود. در جشن آب پاشونک کودکان و جوانان دهل به دست در کوچه های شهر به راه می افتند و اهالی خانه ها به آنها آب می پاشند. همچنین خانم خانه در مراسم آب پاشونک به تعداد برگزار کنندگان مراسم گلوله های آردی درست می کنند و در یکی از آنها ریگ می گذارند. سپس هرگاه که کسی گلوله ریگی را پیدا کند باید آن را به آب بیندازد. در نهایت نیز این جشن تابستانی ایرانی با انداختن گلوله در رودخانه به پایان می رسد.
اما گاهی از بخت بد شرکت کنندگان مراسم آب پاشونک گلوله ریگی پیدا نمی شود و مردم پسر جوانی را به عنوان قربانی درون آب پرتاب می کنند. زیرا آنها معتقدند که خدای باران پس از تحویل قربانی از سر دلسوزی بر سر زمین ها باران جاری می کند. البته جای نگرانی نیست؛ چون قربانی معمولا با شنا کردن در رودخانه جان خود را نجات می دهد و اتفاقا قربانی شدن در هوای گرم تابستان نوعی لذت، تفریح و در واقع موهبت محسوب می شود. پس اگر شما نیز دلتان برای چنین مجازات دلچسبی لک زده، این جشن تابستانی ایرانی را اصلا از دست ندهید.
جشن نیلوفر
جشن نیلوفر یکی دیگر از جشنهای ایرانی تابستانی است که در ایران باستان در روز ششم تیرماه برگزار می شد. زیرا در این روز شکوفه های گل مردابی نیلوفر شکفته می شدند. البته در ایران باستان گل نیلوفر (پیلوپر) نام داشته که با حمله اعراب نام آن تغییر یافته است. این گل در دوران ایران باستان نزد مردم از اهمیت بسیار بالایی برخوردار بود.
زیرا آنها معتقد بودند که ایزد بانو آناهیتا در چنین روزی در میان گلبرگهای گل نیلوفر زاده شده است. آناهیتا در اسطوره ها نگهبان تمام آبها در جهان بوده و با خشم او تمام سرزمینها خشک می شدند. همچنین زنان در این جشن به دعا به درگاه آناهیتا می پرداختند تا فرزندان پاک و سالمی نصیبشان شود.
این جشن تابستانی ایرانی که برگزاری آن از طلوع تا غروب آفتاب (نیلوفر آبی در هنگام طلوع آفتاب باز و در هنگام غروب آفتاب بسته می شود) به طول می انجامید، تنها مختص به مردم عادی نبود. بلکه درباریان هخامنشی نیز به شیوه ی خود این روز را گرامی می داشتند. حتی در نگاره های تخت جمشید نیز تصاویری از شاهزادگان با گلهای نیلوفر در دستشان به چشم می خورد که حاکی از سمبلیک بودن این گل در فرهنگ ایران باستان است.
اگرچه جشن نیلوفر پس از حمله اعراب و ورود اسلام به ایران به دست فراموشی سپرده شده، اما هنوز هم اهالی مازندران شکفتن گل های نیلوفر را با اجرای برنامه های شاد و متنوعی نظیر: کارناوال رقص و موسیقی مازندرانی، مسابقه بادباک پرانی و بازی های بومی و محلی گرامی می دارند. اما شما برای تماشای نیلوفرهای آبی باید به تالاب انزلی (زادگاه اصلی گل نیلوفر) سفر کنید. پس در صورتی که خواهان تماشای این جاذبه طبیعی و بی نظیر هستید، در همین حالا بلیط اتوبوس انزلی خود را رزرو کنید.
مراسم نوروز صیاد، نوروزی در چله تابستان
جشن نوروز صیاد که به عنوان شادترین جشن تابستانی ایرانی شناخته می شود ،مختص به جزیره قشم است.اگرچه تاریخچه دقیقی از جشن نوروز صیاد در دست نیست ،اما بنابر گفته ی اهالی جزیره قشم این جشن تابستانی ایرانی حداقل ۵۰۰سال قدمت دارد.مراسم نوروز صیاد که آمیزه ای از آداب ورسوم ،فرهنگها و سنت های مردم جنوب کشور را در خود جای داده ،هرساله گردشگران زیادی را به سوی جزیره زیبای قشم می کشد.این مراسم در روز اول مرداد که خورشید در بالاترین قست آسمان قرار می گیرد،برپا می شود.در این روز از زمان طلوع آفتاب تا غروب خورشید صیادان اجازه ماهیگیری ندارند.زیرا این روز نه تنها نوروز صیادان ،بلکه نوروز ماهیان نیز محسوب می شود.
خشهای مختلفی تشکیل شده که از جمله مهم ترین آنها باید به گلک کشیدن (کشیدن خاک سرخ بر روی پیشانی دام ها جهت ایمن شدن آنها از بیماری و بلایا)، لوبن خوانی (خواندن دعای مخصوص خیر و برکت)، مراسم زریف (اجرای موسیقی محلی)، نمایش شوشی (نمایشی که در آن بازیگران نقش درخت نخل را اجرا می کنند) اشاره کرد.
قصه قشنگ عید ماهی ها
همچنین در این روز مقدس بانوان جنوبی با انواع غذاهای محلی از گردشگران پذیرایی می کنند. اما بنابر باور قدما به هیچ وجه نباید در ترکیب غذاهای این جشن تابستانی از گوشت آبزیان استفاده شود. زیرا خدای دریا در چنین روزی رفتار مردم را نظاره می کند و صیادان با کشتن فرزندان او (آبزیان) دچار خشم الهی، بیماری و بی برکتی می شوند.
اگرچه این اعتقادات برآمده از دل اسطوره هاست، اما باور داشتن به آنها موجب احترام به محیط زیست و جلوگیری از صید بی رویه در مناطق جنوبی کشورمان می شود.
ما نیز به شما پیشنهاد می کنیم هرچه زودتر با خرید بلیط هواپیما قشم به سمت بازدید از مراسم نوروز صیاد بشتابید.
اگرچه ما تنها به سه جشن تابستانی ایرانی اکتفا کردیم، اما جشن های جذاب دیگری نظیر: جشن گوجه، جشن انگور، جشن تیرگان و جشن امرداد نیز در سراسر ایران در فصل تابستان برگزار می شود. ما نیز امیدواریم این جشنها و سنت های اصیل ایرانی تا سالیان سال پابرجا بمانند و شادی مهمان همیشگی قلب هموطنان مان باشد.
