از قدیم گفته اند که اصفهان نصف جهان است. زیرا این استان پهناور با وجود قرار گرفتن در ناحیه خشک و بیابانی آب و هوای چهار فصل دارد و مجموعه ای از زیباترین بناهای تاریخی جهان در آن جای گرفته اند. در واقع اگرچه سالها از دوران پایتختی اصفهان در دولت صفویان می گذرد، اما هنوز هم شکوه و جلال آن دوره را می توان در گوشه و کنار این دیار حس کرد. برای اثبات این ادعا تنها کافیست به بازار اصفهان سر بزنید. شما در این بازار با آمیزه ای از فرهنگ و هنر ایرانی، کافه رستورانهای نوستالژیک و سوغاتی های رنگارنگ مواجه خواهید شد که شما را شگفت زده می کند.
البته در این بازار باید به سبک اصفهانی ها مقتصدانه رفتار کنید. چون در غیر این صورت در عرض چند ساعت جیب شما به خاطر خریدن سوغاتی های متنوع و جذاب این مقصد گردشگری خالی خواهد شد. با این حال قصد داریم سوغات اصفهان را در مجله تیک بان به شما معرفی کنیم. چون خالی شدن جیبتان در سفر به نصف جهان کاملا ارزشش را دارد.
گز، معروف ترین سوغات اصفهان
گز مشهورترین سوغات این شهر به حساب می آید که آوازه طعم شیرین و دلچسب آن در سراسر جهان پیچیده است. به گونه ای که بخش قابل توجهی از گز تولید شده در اصفهان به سایر کشورهای جهان صادر می شود.
نکتهی جالب اینجاست که قدمت این خوراکی به دوران ساسانیان بازمی گردد. آنها برای اولین بار با استفاده از گز انگبین (شیره ی گیاهی به این نام) نسبت به ساخت این خوراکی اقدام کردند. ولی این خوراکی در ایران باستان حلوا چوبه نامیده می شد. حلوا چوبه متشکل از سفیده تخم مرغ، شیره انگبین، شربت گلوکز و شکر بود و بر سفره کشاورزان، دهقانان و طبقات پایین اجتماع حضور داشت.
در دوران حکومت شاه عباس صفوی و شکوفایی اصفهان، تغییراتی در ترکیب این ماده خوراکی ایجاد شد و آشپزهای سلطنتی به آن پسته و بادام افزودند. در این دوران گز به یک خوراکی سلطنتی تبدیل شد که به عنوان پیشکش به شاهان سایر ممالک در مذاکرات تجاری تقدیم می شد. در دوران قاجار با شروع جنگ جهانی اول و آغاز قحطی تولید گز در اصفهان به میزان قابل توجهی کاهش یافت تا اینکه در دوران پهلوی با صنعتی شدن تولید مواد غذایی، این صنعت رونق دوباره گرفت.
انواع گز اصفهان
امروزه انواع مختلفی از گز در بازار سنتی اصفهان یافت می شود که از جمله محبوب ترین آنها باید به گز آردی، لقمه ای (گز پذیرایی)، پسته ای، بادامی و فندقی اشاره کرد. اینکه کدام یک از این طعمها را انتخاب می کنید، کاملا به ذائقه خودتان بستگی دارد. با این حال گز لقمه ای با توجه به داشتن بسته بندی شکیل بهترین سوغاتی برای عزیزانتان به شمار می رود.
پولکی و چای، ترکیب همیشه برنده
پولکی نوعی آبنبات سنتی ایرانی است که قدمت آن به ۳۰۰ سال پیش بازمی گردد. این شیرینی کوچک و خوش طعم که از ته مانده شیره نبات به دست می آید، در گذشته های نه چندان دور در کارگاه های نبات سازی تولید می شد. به تدریج با رونق صنعت گردشگری و افزایش تعداد گردشگران خارجی، کارخانه های پولکی سازی مستقل در سراسر اصفهان دایر شدند.
طرز تهیه پولکی، خوشمزه ترین سوغات اصفهان
در این کارگاه ها معمولا مخلوطی از شیره نبات و سرکه را در دمای بالای ۱۶۰ درجه سانتی گراد می جوشانند و طعم دهنده های مختلف را به آن می افزایند. سپس این مخلوط را در درون سینی یا دستگاه خشک کن صنعتی می ریزند تا خشک شود. سپس پولکی ها را در غلتک هایی به شکل سکه می ریزند و پس از خشک شدن این سکه های خوشمزه آن را بسته بندی و روانه بازار می کنند.
انواع پولکی اصفهان
در گذشته تنوع پولکی های موجود در بازار به اندازه حالا نبود و پولکی زعفرانی محبوب ترین آبنبات سنتی اصفهان بود. پولکی کنجدی، عسلی، زنجبیلی، لیمویی، پسته ای، پرتقالی، گل سرخی، نارگیلی ،کاکائویی، دارچینی، گشنیزی و نعنایی از جدیدترین طعم های پولکی هستند که در حجره ها و شعب فروش سوغات اصفهان به مشتریان عرضه می شوند. با توجه به اینکه پولکی در عین شیرین بودن قند نسبتا پایینی دارد، امکان جایگزینی آن با قند برای شما وجود دارد. پس این بار چای خود را با پولکی میل کنید و از طعم ترش و شیرین این آبنبات سنتی ایرانی لذت ببرید.
سوهان عسلی اصفهان، رقیب سر سخت سوهان قم
همیشه با شنیدن اسم سوهان یاد شهر قم می افتیم. باید بدانید که یکی از خوشمزه ترین انواع سوهان ایرانی در شهر زیبای اصفهان تولید می شود. سوهان اصفهان از شکر، عسل، کره حیوانی، خلال بادام، خلال پسته و زعفران تشکیل شده و تردی و ماندگاری بالاتری نسبت به سوهان قم دارد. قدمت این شیرینی اصیل ایرانی به دوران قاجاریه بازمی گردد و علاوه بر اصفهان و قم در کرمان و یزد پخته می شود.
اولین کسی که سوهان خورد که بود؟
ناصرالدین شاه قاجار اولین کسی بود که سوهان را بعد از صرف ناهار ملوکانه نوش جان کرد. او پس از خوردن این شیرینی خوشمزه از قنادها تشکر جانانه ای کرد و از آن پس این شیرینی محبوب به دربار راه یافت. به تدریج آوازه سوهان در میان مردم کوچه و بازار پیچید و قنادان شروع به پخت آن کردند. این خوراکی پر انرژی تا به امروز همچنان در سفره مردم ایران حضور دارد و حتی با گسترش صادرات خارجی در سالهای اخیر به سفره سایر مردم جهان هم راه یافته است.
انواع سوهان اصفهان
سوهان عسلی محبوبترین و پر فروش ترین نوع سوهان در اصفهان به شمار می رود که شیرینی دلچسب آن هرگز از یادتان نخواهد رفت. سوهان کنجدی، گزی، باقلوایی، آردی، حبه ای، لقمه ای، بادامی، قندی،گل نازک، خانی و رویال از دیگر انواع این شیرینی هستند که در اکثر سوغات فروشیهای اصفهان یافت می شوند. دسر سوهان نیز یکی از فرآورده های خوش طعم سوهان به حساب می آید که در کافه و رستورانهای سنتی نصف جهان سرو می شود.
دوغ و گوش فیل، عجیب ترین سوغات اصفهان
ما برای آشنایی با اماکن جدید، تجربه سبک زندگی متفاوت و امتحان کردن طعم های جدید به سفر می رویم. ترکیب دوغ و گوش فیل یکی از عجیب ترین ترکیب هاییست که در زندگی طعم آن را خواهید چشید. گوش فیل نوعی شیرینی محلی به حساب می آید که مواد اولیه آن تقریبا با زولبیا و بامیه یکسان و شکل ظاهری آن شبیه گوشهای فیل است ولی نحوه پخت و تهیه ی شربت آن نیاز به مهارت بالایی دارد و فقط اصفهانی ها فرمول سری تهیه آن را می دانند.
دوغ سنتی اصفهان هم که از دام های منطقه خوش آب و هوای گلپایگان به دست می آید، در سطح کشور نظیر ندارد. این دوغ که کمی ترش و شور مزه است، به همراه پونه و نعنای کوهی سرو می شود. بنابراین اهالی اصفهان با نوش جان نمودن دوغ و گوش فیل به همراه همدیگر بمبی از مزه های متفاوت را امتحان می کنند.
دوغ و گوش فیل یا داروی تنظیم فشار خون؟
احتمالا بعد از آشنایی با این ترکیب عجیب و غریب از خودتان می پرسید: چه کسی برای اولین بار این دو خوراکی را در کنار هم قرار داد؟ باید بگوییم که بر خلاف تصور شما، این اختراع متعلق به ابن سینا، حکیم خوش نام و پر آوازه ایرانی است. در حقیقت در آن دوران که خبری از قرصهای شیمیایی کنترل فشار و سرم قندی نمکی نبود، او به منظور تنظیم فشار بیمارانش از این ترکیب استفاده می کرد.
تاریخچه دوغ و گوش فیل
در دوران شاه عباس اول صفوی، دوغ و گوشفیل به دلیل برخورداری از خواص درمانی به سفره درباریان راه یافت و تا زمان ناصرالدین شاه قاجار در انحصار دربار باقی ماند. اما سفرهای دور و نزدیک این شاه ماجراجو و خوش گذران موجب آشنایی مردم کوچه و بازار با این ترکیب بی نظیر شد و در اواخر دوره قاجار تا به کنون قهوه خانه ها و کافه های اصفهان با دوغ و گوش فیل از مهمانهای خود پذیرایی می کنند.
بهترین دوغ و گوش فیل اصفهان
این ترکیب در واقع نوعی دسر است که اکثر در کافه رستورانهای سنتی اصفهان بعد از غذا سرو می شود .اگرچه این ترکیب را در بازار اصفهان هم می توان نوش جان نمود ولی پیشنهاد ما به شما سر زدن به قهوه خانه های سنتی و پر قدمت این شهر می باشد. قهوه خانه عدالت (واقع در خیابان چهار باغ پایین)، کافه حاج میرزا (واقع در میدان نقش جهان و کافه گلزار (واقع در خیابان سهروردی) بهترین جاهایی هستند که این دسر را سرو می کنند.
چنانچه قصد بردن این سوغاتی اصفهان را به شهر و دیار خود دارید، به تولیدی های گوش فیل و مغازه های ماست بندی در بافت سنتی نصف جهان مراجعه کنید.
شیرینی کرکی یا شیرینی بهشتی؟
در صورتی که در ایام نوروز با خرید بلیط هواپیما تهران اصفهان به این شهر سفر کنید، اصفهانیها را در حال خرید این شیرینی در قنادیهای سطح شهر مشاهده خواهید کرد. چون شیرینی کرکی که بافت نرم و ظاهر پر مانندی دارد، پر طرفدارترین شیرینی نوروزی در نصف جهان به حساب می آید. این ماده خوراکی به دلیل داشتن طعم دلچسب و عسلی شیرینی بهشتی نامیده می شود. شیرینی کرکی از پودر قند، آرد، روغن وانیل، پودر هل، پودر پسته و کنجد و زعفران تهیه می شود و طعم فراموش نشدنی دارد.
جوز قندی، گران ترین خشکبار ایران
این خشکبار یکی از خوشمزه ترین سوغات اصفهان است که تهیه آن نیازمند وقت و حوصله فراوان است. جوز قندی اصفهان از طریق خشک کردن انجیر وپر کردن داخل میوه با مغز گردو بادام و گردو، هل و آرد نخودچی به دست می آید. تهیه این فرآورده علاوه بر اصفهان در میان کشاورزان استان مرکزی و عشایر چهار محال و بختیاری نیز رواج دارد. چون جوز قندی یک میان وعده مقوی به حساب می آید که در تمام طول روز انرژی مورد نیاز بدن شما را تامین می کند.
سوغات اصفهان را از کجا بخریم؟
حالا که با سوغات اصفهان آشنا شدید، باید بهترین سوغاتی فروشی های اصفهان را هم بشناسید. شما می توانید گز، پولکی و انواع شیرینی جات سنتی را از قنادیهای معتبر این شهر خریداری کنید. قنادی نیوشا، خشایار، آریا، آندلس و عمو نوروز بهترین سوغاتی فروشی های این شهر هستند که با رفتن به آنها قطعا کامتان شیرین خواهد شد. بازار قیصریه و حجره های میدان نقش جهان از دیگر مکانهایی هستند که با سر زدن به آنها علاوه بر شیرین کام شدن از تماشای هنر و معماری اصیل ایرانی و اسلامی حظ خواهید کرد.
